Ik heb weer een gesprek gevoerd met iemand die al een tijd in een ontslagzaak zit verwikkeld en maar niet toekomt aan het zoeken naar een nieuwe baan. Emotioneel aan de grond zit. Ik kom het helaas te vaak tegen. Juridisch in gevecht tegen een werkgever vanuit onrechtvaardigheidsgevoel, strijden uit onmacht. Je bent ‘afgewezen, weggestuurd’, je baan (en toekomst) is van je afgenomen en een ander doet jou werk. De werkgever (en ex-collega’s) gaan gewoon door, dat maakt boos, heel boos.
Hoe diep wil je vallen na ontslag?
“Er is ergens een besluit gevallen dat je eruit moet”. Daar zijn dan redenen voor, soms weet je niet waarom en/of je hebt het niet zien aankomen. Dan is het een mokerslag. De afwikkeling van het ontslag is voor de werkgever een procedure, een part of the deal. Je blijft beduusd achter, zoekt naar oorzaak en schuldige, wil vasthouden wat je hebt, wil snappen wat er aan de hand is. Je kunt alleen maar gissen en je wilt je recht halen, dat is verspilde moeite. Je krijgt je baan niet terug, ook al zit er van alles scheef in de reden en aanzegging.
De fase tussen je aanzegging en je vertrek is lastig. Bereid je voor op situaties die bij jou binnen vallen als ‘gemeen’ en ‘pesten’, waak ervoor dat je je waardigheid houdt. Ga dus ook niet harder werken. Weet ook dat er vaak dingen spelen waar je geen weet van hebt, andere belangen. Richt je op dat waar je invloed op hebt. Houd je bij de feiten en breng je werk terug naar een zakelijke overeenkomst. Zo ben je ook begonnen.
Ontslag is heel ingrijpend, het verandert alles in je leven: je structuur, inkomsten en uitgaven, perspectief. Het patroon van je leven verandert, het wordt chaotisch, het overzicht vertroebelt, je bent in je bestaan geraakt. Dat de angst voor de toekomst je overvalt, is ook logisch. Emoties krijgen de overhand, boos, bang en handelen vanuit emotie is in dit geval niet de beste keuze. Want je werkgever zal niet aardig voor je zijn als je tegengas geeft, dan doet de werkgever dat ook. In deze spiraal wil niet gevangen zitten.
De tijd en energie die het aanvechten alleen al vraagt, is uitputtend. Lamgeslagen kom je uit de strijd die maanden, jaren duurt. Hier heb je wel een keuze, invloed; tot hoe ver wil je gaan om je recht te halen, vasthouden aan wat er niet meer is en gebrouilleerde verhoudingen? En hou houdt je jezelf op de been?
Hoe ga je om met het ontslag?
Je hebt een zakelijke, juridische route, maar ook een emotionele route. Vraag hulp, plan je route om goed afscheid te nemen en te werken aan je volgende stap. Maak een ‘winst en verliesrekening’ op je keuzes binnen de 3 routes. Als je alleen kijkt naar het verlies en dat wat je wordt aangedaan, dan zie je de ruimte niet die je wel krijgt. Maak met jezelf een afspraak hoe je eruit wilt komen en waar je grenzen liggen.
“Altijd loyaal geweest”, je hebt je best gedaan en bent nu niet meer nodig: “dat kan niet waar zijn”. Je had geen invloed op je ontslag, het is de beslissing van je werkgever.
Loyaliteit is ook een ‘raar ding’ in dit geval, de werkgever kon op je rekenen, maar andersom werkt dat kennelijk niet. Dat maakt ook dat je in verwarring bent, je voelt je oneerlijk behandelt. Reacties als vechten of vluchten of net doen of het niet bestaat en ‘je kop in het zand steken’ en nog harder werken zijn eerste reacties. Tracht in tweede instantie de realiteit onder ogen te zien, accepteer de feiten.
Zoek een uitlaatklep voor je emoties, hang bijvoorbeeld een bokszak op en leef je uit.
Ontslag is een verlies dat emotioneel een klap geeft en je moet verwerken. De vraag: wie of wat is hier schuldig aan, je recht willen halen, is een fase van vechten. Geef jezelf tijd om de zaak op een rijtje te zetten. Je zult je toekomst anders moeten vorm geven, je tijd anders inrichten en gaan richten op een andere baan.
Neem afscheid, eerst voor jezelf mentaal stilletjes en treed er langzaam mee naar buiten en probeer regie te nemen op dat waar je wel invloed op hebt. Neem waardig afscheid (probeer dat zo goed als mogelijk). Zit er een juridisch conflict in, maak die zo feitelijk en zakelijk mogelijk.
Tijd is dan ook een factor in het verwerken van je verlies, we kennen verschillende fasen, wees je ervan bewust en aanvaard deze fasen. Je merkt bij jezelf hoe dat verloopt, zal bij ieder anders zijn, maar blijf er niet in hangen.
Het kwaliteitenkwadrant van loyaal zou er zo uit kunnen zien; valkuil – slachtoffer/onderdanig; uitdaging – zelfvertrouwen/zelfverantwoordelijke zelfbepaling; allergie – overschatting/oneerlijk.
Hier ligt ook de oplossing; ‘pak jezelf bij elkaar’, ga met zelfvertrouwen de toekomst tegemoet. Dat heb je eerder gedaan. Je gedachten over je ontslag beïnvloeden je gevoel en gedrag. Wees bewust van je gedachten. Spreek jezelf toe: “ik ga hier weg”. Buig negatief om in positief en kijk naar kansen.
Om een nieuwe baan te vinden ligt de oplossing (toch) in het verleden. Maak een overzicht van je huidige werk, opleiding, cursussen, klussen, thema’s, taken, rollen, ander werk, collega’s enz. En waar beleefde je veel plezier aan, waar ben je goed in en wat wil je terug zien in je nieuwe werk. Maak hiervan je lijstje en neem dit als vertrekpunt voor je volgende baan. Kijk eens welke volgende ontwikkeling je wenst, welke opleiding daarbij past en bouw verder aan je toekomst. Daarbij is opleiding de beste sleutel tot een nieuwe baan, de volgende stap in je toekomst.
Tip: Mijn ervaring is dat je eerst volgende baan meestal niet zo bijzonder is, maar van hieruit kun je wel verder kijken naar wat wel goed in je straatje past. Maak je sterk voor de baan, na je volgende baan.
Ik begon met de vraag: hoe diep wil je vallen na je ontslag? Ik hoop dat ik heb laten zien dat je keuzes hebt, niet op het ontslag zelf, maar wel hoe je ermee omgaat. Als je het vermoeden hebt dat er iets aan zit te komen, wacht dan niet af en bereid je voor!
Wees voorbereid, stel je grenzen en ‘spring’ er (emotioneel) op tijd uit met het risico op een nat pak, maar dat zat er toch al aan te te komen. Stel vooral ook een doel voor je volgende stap en geef daar inhoud aan.
Als je ontslag of onrust aan voelt komen kom dan in actie. Afwachten is not done. Eén of enkele (coach)gesprekken kunnen de druk van de ketel halen, helpen bij het aanwenden van je invloed, de keuzes inventariseren en je focus scherp stellen op je volgende stap.